“Sizleri bir kıvılcım olarak yolluyorum, alevler olarak geri dönmelisiniz”
“Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Sağlık Alanında Faaliyetler”
Müzeyyen Öztürk- Erhan Ozan Acıdere
Ege Üniversitesi (EÜ) tarafından düzenlenen “Cumhuriyet ve Atatürk Günleri” kapsamında “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Sağlık Alanında Faaliyetler” adlı konferans gerçekleştirildi. Eczacılık Fakültesi ve Atatürk ilkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma Uygulama Merkezi tarafından düzenlenen konferans EÜ Eczacılık Fakültesi Konferans Salonunda yapıldı. Konferansta konuşmacı olarak EÜ Atatürk ilkeleri ve İnkılâp Tarihi Bölümü Dr. Öğr. Gör. Gülben Mat yer aldı. Konferansa; EÜ Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ayfer Yalçın ile EÜ Eczacılık Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Derya İlem Özdemir ve öğrenciler katılım gösterdi.
Dr. Öğr. Gör. Gülben Mat, “Cumhuriyet’in ilk yıllarında Mustafa Kemal Atatürk özellikle ulusun tüm bireylerinin sağlıklı olmaları için sağlık koşullarını iyileştirmek istiyordu. Atatürk’ün devlet durumunda bulunan siyasi kuruluşların en birinci görevinin; ‘sağlık koşullarını iyileştirmek’ diye vurgulaması bizlere Milli Mücadele’den beri sağlığa ne kadar önem verdiğini gösterir. Milli Mücadele çok zor şartlarda kazanılıyordu ve bu dönemde özellikle bulaşıcı hastalıklar ve enfeksiyondan kaynaklanan hastalıklar çok yaygındı. Savaşlarda şehit verdiğimiz sayı kadar hastalıklar sebebiyle vefat eden askerlerimiz ve insanlarımız çoktu. Bu olumsuz şartların sebep olduğu hastalıkları engellemek için çalışmalar yapılması gerekiyordu. Bu nedenle 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasının ardından İlk İcra Vekilleri Heyeti kuruluyor ve Sağlık ve İçtimai Muavenet Vekâleti yani bugünkü adıyla Sağlık Bakanlığı kuruluyor. Milli Mücadele’nin en zor şartlarında bile ilk önem verilen noktalardan biri sağlık oluyor” diye konuştu.
Cumhuriyet’in ilk yıllarında sağlık alanında yapılan faaliyetleri özetleyen, Dr. Öğr. Gör. Mat “İlk öncelikleri ise ordudaki askerleri iyileştirmek ve salgın hastalıkları önlemeye çalışmak oluyordu. Cumhuriyet’in ilk yıllarında amaç sadece şehirlere değil köylere kadar sağlık hizmetini götürmekti. Ücretsiz ve eşit şekilde ulaşılabilir bir hizmet sunmak amacıyla merkezlerde Şehir Hastaneleri’nin açılması küçük yerlerde de dispanserlerin açılmasına karar verildi. Halkla bütünleşmek ve devlet olarak halkın her türlü maddi ve manevi ihtiyacını gidermek için sağlık alanında birçok hizmet yapıldı. Cumhuriyet’in ilk yılarında önemli konulardan biri de ‘Gürbüz Türk çocuğu’ yetiştirme projesidir. Sağlıklı nesiller yetiştirmek Cumhuriyet’i ileriye taşımak açısından son derece önem taşıyordu. Atatürk meclis konuşmalarının genelinde sağlıklı ve Cumhuriyet’e sahip çıkacak nesiller yetiştirme konusu üzerinde duruyordu” dedi.
Dr. Öğr. Gör. Mat, konferans sonunda öğrencilere günün anlam ve önemini pekiştirecek bir anekdotu anlattı. Cumhuriyet’in ilk yıllarında onca yokluğa rağmen sağlık alanındaki gelişmelerden geri kalmamak adına Avrupa’ya öğrenciler gönderiliyordu diyen Dr. Öğr. Gör. Mat, “1923 yılında Avrupa’ya öğrenci göndermek için İstanbul Üniversitesi’nin duvarına bir ilan asılmış. Bu ilanı gören Mahmut Sadi ülke yıkık dökük bu durumda nasıl Avrupa’ya öğrenci gönderilir diye düşünse de şansını denemek için sınava girer. 150 kişinin katıldığı sınavdan 11 öğrenci Avrupa’ya eğitim almaya hak kazanır. Bunlardan bir tanesi de Mahmut Sadi’dir ve Sirkeci Garı’na gidip beklemeye başlar fakat Sadi’nin kafası bir hayli karışıktır. Sadi gitsem mi gitmesem mi diye düşünüp gitmekten vazgeçtiği sırada bir posta dağıtıcısı ona yaklaşıp ismini çağırır. Bir telgraf uzatılan Sadi telgrafı açınca “Sizleri bir kıvılcım olarak yolluyorum, alevler olarak geri dönmelisiniz. Mustafa Kemal” yazısını görür. Şimdi de gel gitme, git de çalışma, dön de bu ülke için can verme diyerek gitmeye karar verir. Çünkü 1923 yılında o kadar işinin arasında 11 öğrencinin ne hissettiğini sezebilen ve ona göre telgraf çeken bir liderin önderliğinde bu ülke için can verilmez mi der” diye konuştu.
