Kanserden korunmanın 12 yolu

Ali İhsan Mimtaş

 Kanser, 2018 yılında dünyada yaklaşık 9.6 milyon ölüme neden oldu, her 6 ölümden 1’i kansere bağlı olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre ise kanser, Türkiye’de 2017 yılında ise  her 5 ölümden 1’nin nedeni oldu. Dünyadaki verilere bakıldığında en sık rastlanan kanserler sırasıyla akciğer, meme, prostat, deri ve mide kanseri oldu.

Dünyada ve Türkiye’de giderek yaygınlaşan kansere yönelik alınan önlemler ve kamuoyunu bilinçlendirme çalışmaları Türkiye’de 1-7 Nisan  “Kanser Haftası’’ kapsamında artarak devam ediyor.

Kanser haftasında hastalıktan korunma yöntemleri konusunda bilgi veren EÜ Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi  Doç. Dr. Işıl Ergin, Dünya Sağlık Örgütünün Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından geliştirilen öneriler dizisi ile kanserden korunmanın 12 yolunun “Avrupa Kansere Karşı Kod (ECAC)” başlığı ile açıklandığını söyledi. 

Kodun, ilk kez 1987’de yayınlandığını belirten Doç. Dr. Ergin, ‘‘ 2012-2013 yılında IARC’ın önderliğinde iki yıl süren çalışmalarda kanserden korunma önerilerine son şekli verildi. Öneriler, hedef kitlenin genel halk olduğu gerçeğini göz önüne alarak, davranışsal araştırma ve iletişim uzmanları tarafından oluşturuldu. Avrupa’nın önde gelen kanser bilimcileri, bu 12 maddeyi kanser önleme hakkındaki en son bilimsel kanıtlara dayanarak derledi. Bu önerilen tavsiyelere uyulması halinde, Avrupa’daki kanser nedeniyle ölümlerin neredeyse yarısının önlenebileceği tahmin ediliyor’’ şeklinde konuştu.

Yayınlanan uyarılar ile bireylerin kanser riskini azaltmak için kendileri veya aileleri için yapabilecekleri eylemlerin 12 maddede özetlendiğini ifade eden Doç. Dr. Işıl Ergin, Dünya Sağlık Örgütü’nün önerilerini şu şekilde sıraladı:

1. Sigara içmeyin. Hiçbir bir tütün ürününü kullanmayın.

2. Evinizde sigara içmeyin. Tütünsüz işyeri politikalarını destekleyin.

3. Sağlıklı vücut kilosunda olmak için harekete geçin.

4. Günlük yaşamda fiziksel olarak aktif olun. Oturarak geçirdiğiniz zamanı sınırlandırın.

5. Sağlıklı beslenin: Tahıl, bakliyat, sebze ve meyveyi bol tüketin. Yüksek kalorili yiyecekleri sınırlandırın (yüksek şekerli ve yağlı yiyecekler), şekerli içeceklerden kaçının.  İşlenmiş et ürünlerinden uzak durun; kırmızı eti sınırlı tüketin, çok tuzlu yiyeceklerden uzak durun.

6. Eğer alkol kullanıyorsanız, kullanımınızı sınırlandırın. Kanserden korunmak için alkol kullanmamalısınız.

7. Özellikle çocukları aşırı güneşten uzak tutun. Güneş koruyucu kullanın. Solaryum kullanmayın.

8. İşyerlerinde, sağlık ve güvenlik kurallarına uyarak kansere yol açan maddelerden kendinizi koruyun.

9. Evinizde yüksek radon seviyelerinden kaynaklı radyasyona maruz kalmadığınızdan emin olun. Yüksek radon seviyesini düşürmek için önlemler alın.

10. Kadınlar için: Emzirmek annenin kanser riskini azaltmaktadır. Bebeğinizi emzirin. Hormon tedavileri kanser riskini arttırmaktadır. Hormon kullanımını sınırlandırın.

11. Çocuklarınızın aşılarını yaptırın: • Hepatit B aşısı (yenidoğanlarda). İnsan papillomavirus aşısı (HPV) (kızlarda).

12. Ulusal Kanser taramaları kapsamında taramalarınızı yaptırın.

Risk faktörlerinin azaltılması konusunda hem bireye hem de kamuya önemli görevler düştüğünü ifade eden Doç. Dr. Ergin, ‘‘ Bireyin doğduğu, yaşadığı, çalıştığı ortamların, risk faktörlerinin en aza indirgendiği koşullarda olması önemli. Bireyin, yediği gıdanın, içtiği suyun ve soluduğu havanın bu risk faktörlerini içermemesi gerekiyor. Dünya Sağlık Örgütü de kanserlerin önlenmesi ve kontrolü çabalarında kamu politikalarının daha fazla çaba sarfetmesi gerektiğini belirtiyor. Bireyin üstlenebileceği roller açısından bakıldığında da yol gösterici ve anlaşılır önerilere ihtiyaç var. Ancak bireylerin kanserden korunmada başarısı, bu eylemlerinin hükümet politikaları ve uygulamaları ile desteklenmesini gerektiriyor’’ dedi.  

Kanserlerin oluşum sürecinden de bahseden Doç. Dr. Ergin, ‘‘ Kanser,  bireyin genetik özellikleri ve dış etmenlerin etkileşimi ile ortaya çıkan değişiklikler sonucunda gelişiyor. Bu gelişim, normal hücrelerden tümör hücrelerine dönüşümü içeren çok aşamalı bir süreç. Bu süreçte etkili olan dış etmenleri fiziksel (ultraviyole ışınları ve radyasyon), kimyasal (asbestoz, tütün dumanı, aflatoksin, arsenik vb.) ve biyolojik (çeşitli virüs, bakteri ve parazit enfeksiyonları) kanserojenler olarak 3 ana grupta toplayabiliriz. Bireylerin kanser olma olasılığını artıran bu unsurlar ve ilişkili davranışlar risk faktörleri olarak tanımlanıyor. Bu risk faktörlerinin ortadan kaldırılması veya asgari düzeye indirilmesi gerekiyor’’ dedi.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir