Ege’de “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Köy Ebe Okulları” söyleşisi
Bengisu Atalay
İZMİR (Ege Ajans) – Ege Üniversitesi tarafından düzenlenen “Cumhuriyet ve Atatürk Günleri” kapsamında Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nde “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Köy Ebe Okulları” söyleşisi gerçekleştirildi.
Cumhuriyetin ilk yıllarında köy ebe okulundan mezun olan bir köy kızının hayatını konu alan “Işığı Arayan Köy Kızı” adlı kitabın yazarı ve Emekli Ebe Fatma Sarıhan Türkmen’in konuk olarak katıldığı söyleşi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Kültür ve Sanat Komisyonu Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Ummahan Yücel tarafından düzenlendi. Söyleşiye Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Gülsün Özentürk, Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Reci Meseri, Ebelik Bölümü Bölüm Başkanı Doç. Dr. Hafize Öztürk Can ve Dr. Öğr. Üyesi Özge Küçükerdönmez katıldı.
Söyleşide, Cumhuriyetin ilk yıllarında sağlık personelinin eksikliği nedeniyle yaşanan sağlık sorunlarına çözüm getirebilmek amacıyla kurulan köy ebe okulları, eğitim almayan kişilerin doğuma girmesi sonucu oluşan sıkıntılar ve köy ebelerinin çalışma koşulları gibi konulara değinildi. 1961 yılında Malatya Köy Ebe Okulu’ndan mezun olan Fatma Sarıhan Türkmen, “Bizim zamanımızda okuma-yazma kadınlar arasında yüzde 20’den azdı. Biz ilk köy ebe okullu mezunları sayılırız. Okulumuz 1 yıl eğitim veriyordu. 6 ay staj yaptıktan sonra köylere tayin oluyorduk” dedi.
1960’lı yıllarda köy halkının sağlık hizmetlerinden daha önce hiç faydalanmadığını, bu nedenle batıl inanışlarını terk etmekte güçlük çektiğini ifade eden Türkmen “ Köylüyü hiç suçlamıyorum. Köylere ayak basan ilk sağlıkçılar bizler olduk. İlk zamanlarımda çok kızardım neden evliyaya, hacıya, hocaya götürüyorsunuz diye. Ancak zamanla onlara hak verdim çünkü yüzyıllarca bu şekilde yaşadılar” diye konuştu.
Dönemin sağlık sorunlarına değinen Dr. Öğr. Üyesi Ummahan Yücel, “Cumhuriyetin ilk yıllarında sağlık personeli yetiştirme atılımlarının hedefi köylere sağlık hizmetini ulaştırabilmekti. 1936 yılında çıkan Sağlık Bakanlığı Teşkilat Yasası’nda, Köy Sağlık Teşkilatı’nın kurulması esas alındı. Kurulacak olan sağlık teşkilatında 1 köy hekimi, 1 sağlık memuru ve 1 köy ebesinin istihdam etmesi öngörüldü. Bu yasa kapsamında 1937 yılında ilk Balıkesir’de olmak üzere köy ebe okulları açıldı” diye konuştu. O dönemlerde nüfusu arttırmaya yönelik nüfus politikası benimsendiğini belirten Yücel, “Doğum oranı fazlaydı ancak anne ve bebek ölümleri de oldukça yüksekti. Bir ailede 4-5 ölüm normal karşılanıyordu. Amaç, anne ve bebek sağlığını geliştirmek, artan nüfusu sağlıklı bir şekilde büyütmekti. Bu amaçla 1928 yılında getirilen Tababet Yasası ile eğitim almayan kişilerin doğuma girmesi yasaklandı” dedi. 
Söyleşinin sonunda Dr. Öğr. Gör. Ummahan Yücel, katkılarından dolayı Fatma Sarıhan Türkmen’e “Teşekkür Belgesi” verirken, Türkmen söyleşiye katılan öğrenciler için “Işığı Arayan Köy Kızı” isimli kitabını imzaladı.
