Rusya Federasyonu’nda Atatürk ile İlgili Bilimsel Yayınlar
Esmer Değirmen-Alaattin Serdar Çetin
Ege Üniversitesi (EÜ) tarafından düzenlenen Atatürk ve Cumhuriyet Günleri kapsamında, “Rusya Federasyonu’nda Atatürk ile İlgili Bilimsel Yayınlar” konferansı gerçekleştirildi. EÜ Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü tarafından düzenlenen konferansı, Enstitü öğretim üyesi Doç. Dr. Muvaffak Duranlı verdi. Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Konferans Salonu’nda düzenlenen etkinliğe Enstitü Müdürü Prof. Dr. Nadim Macit, akademisyenler ve öğrenciler katıldı.
Konuşmasında Rusya Federasyonunda Atatürk ile ilgili bilimsel yayınlar hakkında bilgi veren Doç. Dr. Duranlı, “Hepinizin bildiği gibi Rusya Federasyonu oldukça büyük bir coğrafya üzerinde kurulu ve Türkiye ile tarihi dönemlerde belirli ilişki içinde olan ülkelerden biri. Rusya Federasyonu’nda birçok özerk Türk Devletleri vardır ve Türk nüfusu oldukça fazladır. Bu da Rusya ile ilişkilerimizde önemli bir malzemedir. Rusya’da Türkoloji ile ilgili araştırmaların çok eski tarihlerde başladığını biliyoruz. Fakat bizdeki başlangıç tarihi o kadar eskiye gitmiyor. Bizim kaynaklarımıza göre Rusya Federasyonu topraklarına giden ilk seyyahımız Evliya Çelebi’dir. Evliya Çelebi, Rusya’nın pek çok toprağını gezmiş ve gezdiği yerlerle ilgili gözlemlerini bizlere aktarmıştır. Biz Rusların bizi incelemesinden çok daha sonra Rusları incelemeye başlamışız. Biliyorsunuz ki Cumhuriyetin kuruluşundan sonra pek çok kurum oluşturuldu. Bunlardan bir tanesi de Atatürk’ün direktifleri doğrultusunda kurulan Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi’dir. 1936 yılında Atatürk ve İsmet İnönü’nün törene katılmasıyla bu fakülte açıldı. Fakültede ilk olarak Rus edebiyatı Rusya tarihi ile ilgili çalışmalar başladı” diye konuştu.
Rusların, Türk tarihini inceleyen birçok eserin bulunduğunu ifade eden Doç. Dr. Duranlı, “1960’lı yıllarda Nestor İskender ‘Çarlar Şehrinin Hikayesi’ adlı eserinde İstanbul’un kuruluşundan fethedilmesine kadar olan süreci anlatır. Bu eserle beraber Rus sanatında İstanbul’un fethini anlatan gravürler görüldü. Bir başka eser olan ‘Üç Denizin Ötesine Seyahat’ 1500’lü yıllarda bir Rus tüccarın Osmanlı topraklarından geçerek Hindistan’a gidişini anlatır. Bu eserler Rusya’nın Türkoloji ile ilgili bilgi birikiminin oluşmasını sağlamıştır. Rusya Bilimsel Akademisi‘nin kurulmasıyla birlikte Rusya’da Türkoloji bilimi gelişmiştir. Ayrıca Rusya’da Osmanlı Devletini ve Türkiye’yi incelemeye yönelik bir altyapı oluşturmuştur. Rus Devrimi ve Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Osmanlı Devleti değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ü incelenmek ve tanınmak istenmiştir.1922’de Rus ressam Yevgeni Lansere Ankara’ya gelir ve Atatürk ile görüşür. En önemli çalışması ‘Ankara’da Bir Yaz’ adlı eseridir. Bu eserinde Atatürk ile görüşmelerine ve onunla ilgili izlenimlerine yer vermiştir. Ayrıca Atatürk’ün karakalem bir portresini çizmiştir”.
Doç. Dr. Muvaffak Duranlı, bu tür ilk çalışmalardan sonra özellikle 1991 yılından sonra gerçekleştirilen belli başlı çalışmalar hakkında bilgi vermiştir.
Özellikle 2019 tarihinde Rusya Federasonu’nun Ulyanovsk şehrinde “Dünyayı Değiştiren İnsanlar” sergisinde Atatürk’e özel bir önem verildiği konferansta vurgulanmıştır.
Konferans sonunda, EÜ Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Nadim Macit, Doç. Dr. Muvaffak Duranlı’ya “Teşekkür Belgesi” verdi.
